Rood - rood - rood. De kans is groot dat uw huiskleur in verschillende media grote verschillen vertoont. Hoe dat komt wil ik hier proberen duidelijk te maken. En wat er aan gedaan wordt om het enigszins in de hand te houden.
Wanneer elektromagnetische straling een golflengte heeft die door onze ogen wordt waargenomen ervaren we dat als licht. Valt licht op een oppervlak dat alle golflengten volledig absorbeert noemen we dat zwart en worden alle golflengten volledig weerkaatst dan noemen we dat wit. Wij zien rood als er een golflengte van om en nabij 690 nanometer (0,000000001 meter) terugkaatst en blauw bij 470 nm.
Kleuren worden gevoelsmatig benoemd bijvoorbeeld bordeauxrood. Maar voor het exact benoemen gebruiken we nummers. Het RGB-kleursysteem is een manier om kleur uit te drukken in een combinatie van drie kleuren Red-Green-Blue. Ieder kanaal wordt in 256 stappen verdeelt. Als je alle kanalen op 0 zet krijg je zwart (R=0, G=0, B=0). Allemaal op 255 maakt wit. De meest pure kleur rood krijg je bij R=255, G=0, B=0. R=0, G=190, B=0 geeft deze kleur groen en R=128, G=128, B=128 wordt grijs. Met dit systeem is de computer in staat om 16.777.216 kleuren te benoemen. Ik gebruik hier RGB als voorbeeld maar er zijn ook andere systemen als LAB of HSB die ieder op hun eigen manier kleur weergeven en een ander deel van het kleurenspectrum gebruiken.
De nummering in de RGB kanalen en de geheugencapaciteit van de computer maken het in principe mogelijk om kleur overal gelijk weer te geven. Helaas is de praktijk anders. De computer geeft zijn informatie aan de monitor. Die kan al die kleuren ruimschoots verwerken. Toch tonen daar al grote verschillen. Geen enkel scherm is gelijk. Naast de fabrieksinstellingen kan iedereen zelf zijn beeldscherm aanpassen. En de software heeft ook zijn eigen manier om met kleur om te gaan.
Als uw logo of brochure is ontworpen dan moet de drukkerij de gewenste kleuren vertalen naar inkt op papier.
Het meest stabiele systeem is drukken met steunkleuren, meestal pms-kleuren (Pantone Matching Sysytem). De kleur die je wenst is de kleur die je bepaalt aan de hand van een kleurstaal en een nummer bv rood pms 185. Daarachter hoort nog een letter: 185C of 185U. C staat voor Coated en verwijst naar de kleur zoals die op coated papier wordt weergegeven en de U staat voor Uncoated. Dat verschil is zo aanzienlijk dat er voor een logo vaak twee kleuren moeten worden gedefiniëerd. Lees meer hierover bij Papier. Met pms-kleuren omzeil je het computerscherm voor de kleurbeoordeling. Werken met steunkleuren is vanzelfsprekend niet geschikt voor de natuurgetrouwe afdruk van foto's. Zwart-wit foto's kunnen natuurlijk wel en ook zgn duotones, waarmee één kleur aan foto's wordt toegevoegd.
In vierkleurendruk worden met gebruik van rasters de kleurenfoto's en de andere kleuren gedrukt. De fotograaf levert zijn foto's in RGB. De RGB-kleuren zet de computer om naar CMYK (Cyan, Magenta, Yellow en Black). De kleurruimte van CMYK is veel kleiner dan RGB. Dat heeft dus kleurverlies tot gevolg.
De grafische industrie doet zijn best om kleurweergave zo goed mogelijk onder controle te krijgen. Ze proberen standaarden te ontwikkelen voor kleurinstellingen die monitoren, software en drukwerk op elkaar afstemmen. De internationale ISO 12647-2 is een standaardisatie van prepress, drukproef en druk om het resultaat voorspelbaar te maken. Ook papier kan het certificaat krijgen als het aan bepaalde kwaliteitsnormen voldoet. Niet alle drukkerijen gebruiken die normering. En niet alle vormgevers hebben de kleurinstellingen goed ingesteld.
Een voorspelbaar resultaat is dus niet vanzelfsprekend. De beste controle geven opzichtmodellen, maar in de meeste gevallen is het te duur om persproeven te maken. Dan is het alternatief te vertrouwen op het oordeel van de vormgever en de drukker.